ENDÜSTRİ 4.0 NEDİR?
Endüstri 4.0, dijitalleşme, otomasyon, yapay zeka ve veri analitiğinin ileri düzey entegrasyonuyla üretim araçlarını verimli, esnek ve “akıllı” hale getiren Dördüncü Sanayi Devrimi’dir. Merkezinde sürdürülebilirlik, kaynak tasarrufu, enerji verimliliği ve “Akıllı Fabrikalar” vizyonu yer alır; böylece çevreye duyarlı, esnek ve yüksek katma değerli üretim hedeflenir.
Endüstri 4.0’ın Çevresel Sürdürülebilirlik Üzerindeki Etkileri: İktisadi ve İdari Bilimler Perspektifinden Bir Değerlendirme
Odağında dijitalleşme ve otomasyonun ileri seviye kullanımı bulunan dördüncü Sanayi Devrimi olarak da bilinen Endüstri 4.0, üretim araçlarını daha verimli ve esnek bir hale getirmeyi hedeflemektedir. Temel amaç olarak gösterilebilecek sürdürülebilirlik, Endüstri 4.0 atılımının merkezinde yer almaktadır. Kaynakların verimsiz kullanımı sürdürülebilirliğin önünü tıkamaktadır. Bu nedenle kaynaklarda tasarruf, yüksek verimlilik ve üretim süreçlerinin “akıllı” hale getirilmesi bu yeni devrimin amaçlarındandır. İleri teknolojik imkanların bir araya gelmesiyle oluşturulabilecek “Akıllı Fabrikalar” Endüstri 4.0 vizyonunu yansıtmaktadır. Böylece üretim hızı arttırılıp maliyetlerin düşmesi sağlanmaktadır. Aynı zamanda ürün kalitesinin de yükseleceği, üretimde esnekliğin artacağı ve olası problemlerde çözümün ilk aşaması olan teşhisin kolaylaşacağı anlaşılmaktadır.
Endüstri 4.0 devriminin sürdürülebilir bir üretim anlayışına odaklanması çevre duyarlılığı noktasında da önem arz etmektedir. Çevresel sürdürülebilirlik olmadan herhangi bir alanda sürdürülebilirliğin sağlanması mümkün değildir. Geleneksel sanayi anlayışında kaynakların verimliliği ve sürdürülebilirliği üzerinde herhangi bir hassasiyetin bulunmaması çevresel felaketlerin önünü açtığı gibi üretim mekanizmasının da güçsüzleşmesine neden olmaktadır. Endüstri 4.0 atılımının sağlamış olduğu imkanlarla üretimin her aşamasının en ince ayrıntılarına kadar takip edilmesi ve optimizasyonu öncelikle enerji verimliliğini arttırmaktadır. Bu aynı zamanda hammadde ve su kullanımında da tasarruf sağlamaya yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra çevresel felaketlerin nedenlerinde başı çeken atık yönetiminin başarısızlığı bu yeni imkanlarla, mücadele edilebilir hale gelmektedir. Böylece kentlerdeki hava kirliliğiyle baş etme ve küresel ısınma ile mücadele mümkün olabilmektedir.
Yeşil ekonomi ve sıfır atık hedefleri Endüstri 4.0 devriminin çevresel sürdürülebilirlik bağlamında ilkelerinden bazılarıdır. Bu hedefler çerçevesinde insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçümü olan karbon ayak izinin azaltılması mümkün olabilir. Karbon ayak izinin azaltılıp doğal kaynakların verimli kullanılması çevresel sürdürülebilirliğin temel dinamiklerinden olan biyoçeşitliliğin de korunmasına yardımcı olmaktadır. Bu noktada özellikle küçük işletmeler için bu yeni teknolojilerin kullanılıp çevresel sürdürülebilirlik hedeflerinin ön planda tutulmasının maliyet açısından onlar adına zor olacağı da unutulmamalıdır. Bu nedenle işletmelere çevresel sürdürülebilirlik bağlamında yöneltilen zorlayıcı tedbirlerin uygulanabilir olması gerekmektedir. Aynı zamanda her ne amaçla olursa olsun hedefler etik sınırları aşan nitelikle olmamalıdır.
İşletmelerin birçok hedefe ulaşmak için Endüstri 4.0 kapsamında olan yenilikleri bünyelerine yerleştirmesi gerekmektedir. Özellikle stratejik yönetim bağlamında rekabet avantajları elde edebilme ve sürdürülebilirliği sağlayabilme adına yapay zeka ve büyük veri tabanları dahil Endüstri 4.0 içinde değerlendirilebilecek teknolojik imkanları yönetim anlayışlarına entegre etmelidirler. Geleneksel yönetim anlayışında merkezi bir rolü bulunan hiyerarşik yapılanma, bu yeni yönetim perspektifinde daha esnek bir organizasyon şemasıyla iş birliğini ön plana çıkarmalıdır. Böylece bu iş birliği sayesinde daha sağlıklı ve isabetli kararların alınması mümkün olabilir.
Endüstri 4.0, mühendislik alanıyla ilgili olduğu kadar İşletme alanıyla da ilgilidir. Karar alma süreçleri, üretim mekanizmaları, tedarik zincirlerinin daha şeffaf ve erişilebilir olması gibi konular doğrudan işletme alanıyla bağlantılı ve her daim geliştirilmesi gereken noktalardır. Özellikle üretim süreçlerinin maliyeyle ilişkili kısımları yeni teknolojik gelişmelerin sağladığı geniş imkanlarla optimize edilmesi gerekmektedir. Bunun da sağlayıcıları her ne kadar üretim süreçlerinin içinde görülmese de İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İ.İ.B.F) mezunlarıdır. İ.İ.B.F. öğrencileri ve mezunları teorik bilginin ötesinde uygulamalara yönelik dijital bir bakış açısına sahip olmaları ve bunu devamlı geliştirmeleri gerekir. Bu değişim sürecini yönetip adapte olanlar yeni üretim biçimleri çerçevesinde işletmelere de ciddi katkılar sunabilir. Aynı zamanda Türkiye’nin her bölgesinde bulunan bu fakültelerin en büyük hedefi, gelişen koşullara kendilerini adapte edip özellikle yapay zeka odaklı müfredatlarını güncellemeleri ve üretim süreçlerine katkı sunacak öğrencileri yetiştirmek olmalıdır. İşletmeler de stratejik yönetim perspektifiyle gerek Endüstri 4.0 gerekse de çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda İ.İ.B.F. öğrenci ve mezunlarını karar alma süreçlerinin parçası haline getirmelidir.
Yazar:
Erzurum Teknik Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Son Blog Yazıları
